İslâm tarihinin en mühim ve dikkate şayan hanedanlarından biri olan Selçuklular, 1040-1308 yılları arasında Orta Asya, Orta Doğu ve Anadolu’yu içine alan oldukça geniş ve hareketli bir coğrafyada hüküm sürdüler. Onların hâkimiyet süreci sadece siyasî-askerî alanda değil, ilim-fikir alanında da büyük hamlelerin gerçekleştirildiği bir döneme işaret eder. Selçuklular, dört yüzyıldır gelişmekte olan İslâm medeniyeti mirasını devraldılar, ulaştıkları politik-ekonomik güce ve gerçekleştirdikleri fetihlere paralel olarak bu medenî birikimi daha ileri boyutlara ve yeni ufuklara taşıyacak önemli çalışmalara ve başarılara imza attılar. Selçuklular marifetiyle bir Türk ve İslâm yurdu hâline gelmeye başlayan Anadolu, bu çerçevede müstesna bir yere ve öneme sahiptir. Zira Anadolu, Selçukluların hüküm sürdüğü ve izlerinin takip edilebildiği geniş kültür coğrafyasının en önemli merkezlerinden biridir. Bu nedenle Selçuklu hükümdarı Alparslan’ın komutasında 26 Ağustos 1071’de Bizans İmparatorluğu’na karşı kazanılan Malazgirt Zaferi ile başlayan Müslüman Türklerin Anadolu’yu fethi ve iskânı; ilim, fikir, irfan, hikmet, muhabbet ve bir arada yaşama anlayışı ile birlikte gerçekleştirilen uzun soluklu ve kalıcı bir imar, inşa ve ihya hareketi olarak düşünülmelidir. Öyle ki Haçlı seferleri ve Moğol istilâsı gibi iki büyük meydan okumanın yol açtığı ciddi sarsıntılara rağmen varlığını sürdüren bu hareketin bayraktarlığı, Selçuklulardan sonra Osmanlılara intikal edecektir.

 

Selçuklu Anadolu’su kronolojik olarak Orta Çağ Türkiye tarihinin 1075-1308 yılları arasına tekabül etmektedir. Özellikle İslâmlaşmanın belli bir yoğunluğa ulaştığı 13. yüzyılda Konya, Sivas, Kayseri, Tokat, Malatya ve Kastamonu gibi dönemin öne çıkan şehirlerinde zengin vakıflarla desteklenen medreselerin kurulduğu ve bu sayede ilmî faaliyetlerin yoğunlaştığı göze çarpmaktadır. Söz konusu şehirlerin müteakip yüzyıllarda da birer ilim-irfan merkezi olduğu görülmektedir. Dolayısıyla Anadolu’da âdeta yüzyılların imbiğinden süzülerek teşekkül eden İslâm ilim geleneğini daha derinden kavramanın yolu, öncelikle buradaki Selçuklu ilim mirasının belirlenmesi ve irdelenmesinden geçmektedir. Bu kapsamda özellikle ilmî şahsiyetler, eserler ve müesseseler bazında yürütülecek yeni ve kolektif bilimsel çalışmalara ihtiyaç duyulmaktadır. Bu bilinç ve sorumlulukla Zonguldak Bülent Ecevit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi ve Abdülkadir Geylani İslam, İlim, Kültür ve Sanat Uygulama ve Araştırma Merkezi (İLKSAM) tarafından 24-25 Kasım 2023 tarihleri arasında çevirim içi olarak düzenlenecek olan Uluslararası Selçuklu Anadolu’sunda İlim ve Ulema Sempozyumu’na siz değerli bilim insanlarının katkılarını beklemekteyiz.

 

Prof. Dr. Seyfullah KARA

Sempozyum Düzenleme Kurulu Başkanı